Sepet
BEBEKLİK DÖNEMİ (0-3 YAŞ) -1. BÖLÜM
BİLİŞSEL GELİŞİM
Bu dönemde beyin gelişimi hala devam etmektedir. Ayrıca bu dönemde reflekslerin kazanımı çocuğun gelişimi açısından önemlidir. İlk kazanılan refleks emme refleksidir. Sonra moro refleksi (göğsünü ileri doğru atma) gelir. Bunu başı tutma, nesneleri takip etme, tutma, yakalama, emekleme, sallanma gibi refleksler takip eder. Reflekslerin takibi gelişimin problemlerini saptamak açısından önemlidir. Her çocuk, gelişimde bireysel farklılık gösterir ama genel olarak çocuğun bu refleksleri kazandığı dönemler benzerdir. Bu dönemde çocuk ben-merkezcidir. Özellikle yürüme kazanımı sonrasında oyun ve uğraşlarında materyallerin tam olarak ona ait onun hakimiyetinde olmasını ister.
Bu dönemin sonuna kadar bebek kendisi ile dış dünya arasındaki ayrımı fark eder, taklit yeteneği gelişmeye başlar, hedefe yönelik davranış gelişir. Ayrıca birinci devresel tepkiler (0-4 aylar) gelişir ; parmak emme, ikinci devresel tepkiler (4-10 aylar) gelişir; bebeğin bedeni dışındaki nesnelerle olan hareketleri tekrarlaması, üçüncü devresel tepkiler (10-18 aylar) gelişir ; vücudu dışındaki araçlarla davranışların tekrarı, bir sopayla istediği oyuncağı almayı denemesi gibi.
AİLEYE ÖNERİLER
• Zeka açısından sinir sinapsları arasındaki bağların güçlendirilmesi gerekir. Zeka doğuştan getirilen bir özelliktir, ancak uyaran çokluğuna göre gelişip uyaran azlığına göre de körelir. Çocuğun oyun materyallerinde önemli olan materyallerin 5 duyuyu aktif uyarmasıdır. Çocuğun çevreyi tanıması engellenmemelidir. Sesli oyuncaklar, değişik dokulu nesneler, değişik renk ve boyutta nesneler uyaran çokluğunu sağlar.
• Çocuğa müzik dinletilmelidir.
• Çocuğun oyun materyallerinin çok küçük ve zararlı madde içeren sivri keskin vb. malzemeden olmaması gerekir, çünkü çocuklar özellikle 0-18 ay arası nesneleri ağzıyla tanıma eğilimindedir.
PSİKO-MOTOR GELİŞİM
Bu dönemde çocuklar reflekslerin gelişiminden sonra bacak, kol, gövde koordinasyonunu kazanır ve yavaş yavaş küçük kas (parmak kasları vb) gelişiminin temellerini atmaya başlarlar. Örneğin; 2 yaşında kaşık tutarlar ama çok koordineli (yetişkin gibi) olarak kullanamazlar. Bu dönem özellikle büyük kas (kol, bacak, gövde) ve küçük kas (parmak kasları) gelişiminin temellerinin atılması açısından önemlidir.
AİLEYE ÖNERİLER
• Aileler bu dönemde çocuğun reflekslerine, uyarıcılara olan tepkilerine, göz koordinasyonuna, sesi duyup duymadığına, parmaklarını kullanması konusuna dikkat etmelidir.
• Reflekslerini bir uzmanla görüştükten sonra takip etmelidirler.
• Bu dönemde duyuların gelişimini anlamak çok önemlidir, çünkü eğer çocuğun gelişiminde bir problem varsa bunu bebeklik döneminde anlamak erken tanı, erken tedavi anlamına gelir. örneğin; çocuğun ilk aylarında işitme problemi olup olmadığını anlamak için aile, çocuğa göstermeden onun arkasında çıngırağı sallar onun sesi arayıp aramadığına bakarak işitme ile ilgili bir sorunu olup olmadığını anlar, eğer çocuk sese tepki vermezse mutlaka bir uzmanla görüşülmelidir. Engel tanıları konulması açısından da refleksler çok önemlidir.
• Aile çocuğun yapabildiği andan itibaren kaşık tutmasına, elbiselerini giymeye çalışmasına, oyun şeklinde diş fırçalamasına -kendisi de o ortamda olmak koşulu ile- izin vermelidir. Çocuklara bu fırsatı vermek çok önemlidir, çünkü bu tür denemelerle çocuğun küçük kaslarının (parmak kaslarının) ve el-göz koordinasyonunun gelişmesinin ilk temelleri atılır ve çocuk, küçük yaştan itibaren bağımsız hareket etme yeteneğini kazanmaya başlar.